|| ऋषिकृता कात्यायनीस्तुतिः ||
अन्य दुर्गाध्यानानि ।
॥ कात्यायनी ॥
कात्यायनी दशभुजा देवी ही महिषासुर मर्दिनी है । प्रथम कल्प
में उग्रचण्डा रूप में, द्वितीय कल्प में १६ भुजा भद्रकाली रूप में
तथा तृतीय कल्प में कात्यायनी ने दश भुजा रूप धारण करके
महिषासुर का वध किया । कात्यायनी मुनि के द्वारा स्तुति करने पर
बिल्व वृक्ष के पास देवी प्रकट हुई थी । आश्विन कृष्णा १४ को
भगवती प्रकट हुई थी । शुक्ला सप्तमी को देवी की तेजोमयी मूर्ति
ने शोभनरूप धारण किया । अष्टमी को समलङ्कृत की गई तथा
नवमी को उपहारों से पूजित हुई एवं उसने महिषासुर का वध किया
तथा दशमी को देवी विदा हुई (इति कालिका पुराणे) ।
नमस्कार ध्यान ।
चन्द्रहासोज्वलकरा शार्दूलवरवाहना ।
कात्यायनी शुभं दद्याद् देवि दानव घातिनी ॥
कात्यायनी गायत्री –
ॐ कात्यायनाय विद्महे कन्यकुमारी धीमहि तन्नो दुर्गेः प्रचोदयात् ।
कात्यायनी ध्यानम् ।
चन्द्रहासोज्ज्वलकरा शार्दूलवरवाहना ।
कात्यायनी शुभं दद्याद् देवी दानवघातिनी ॥
देवि प्रपन्नार्तिहरे प्रसीद, प्रसीद। मातर्जगतोऽखिलस्य ।
प्रसीद विश्वेश्वरि पाहि विश्वं त्वमीश्वरी देवि चराचरस्य ॥
॥ कात्यायनीस्तुतिः ऋषिकृता ॥
(महाकाल संहितायाम्)
जगदम्ब जयानन्ते सर्वेकसाक्षिणि ।
सङ्कटोद्धारिणि शिवे भक्तानामभयङ्करे ॥
समस्त जगताधारभूते ब्रह्मस्वरूपिणि ।
विधीश हरि शक्रादि देवा विदित वैभवे ॥
सृष्टि स्थिति प्रलयकृत् त्रिगुणात्मक विग्रहे ।
परापरेशि प्रणतमनुज-प्राणदायिनि ॥
मदुपास्यतया ख्यातनाम्नि त्रिभुवनेश्वरि ।
कात्यायनि जगद्वन्द्ये महाकालि नमोस्तुते ॥
मत्प्राणरक्षणकृते भीनाशय दिवौकसाम् ।
स्वरूपं दर्शयामुष्मै विल्ववृक्षाद् विनिःसृता ॥
दशभुजा कात्यायनी ध्यानम् ।
जटाजूटसमायुक्तामर्धेन्दुकृत लक्षणाम् ।
नेत्रत्रयसमायुक्तां पद्मेन्दुसदृशाननाम् ॥
अतसीपुष्पवर्णाभां सुप्रतिष्ठां सुलोचनाम् ।
नवयौवन सम्पन्नां सर्वाभरणभूषिताम् ॥
सुचारुदशनां तद्वत्पीनोन्नतपयोधराम् ।
त्रिभङ्गस्थान संस्थानां महिषासुरमर्दिनीम् ॥
त्रिशूलं दक्षिणे दद्यात् खड्गं चक्रं क्रमादधः ।
तीक्ष्णं बाणं तथा शक्तिं वामतोऽपि निबोधत ॥
खेटकं पूर्णचापं च पाशमङ्कुश मूर्ध्वतः ।
घण्टां वा परशुं चापि वामतः सन्निवेशयेत् ॥
अधस्तान्महिषं तद्वधि शिरस्कं प्रदर्शयेत् ।
शिरश्चेदोद्भवं तद्वद्दानवं खड्गपाणिनम् ॥
॥ षोडशभुजा दुर्गा ध्यानम् ॥
महिषासुर मर्दिनी षोडशभुजा दुर्गा भद्रकाली ही है ।
क्षीरोदस्योत्तरे तीरे विभ्रती विपुलां तनुम् ।
अतसीपुष्पवर्णाभा ज्वलत्काञ्चनकुण्डलाम् ॥
जटाजूटमखण्डेन्दुमुकुटत्रय भूषिता ।
नागहारेण सहिता स्वर्णहार विभूषिता ॥
शूलं खड्गं च शङ्ख च चक्रं बाणं तथैव च ।
शक्तिं वज्रं च दण्डं च नित्यं दक्षिणबाहुभिः ॥
विभ्रती सततं देवी विकाशिनयनोज्ज्वला ।
खेटकं चर्म चापं च पाशञ्चाङ्कुशमेव च ॥
घण्टां परशुं मुशलं विभ्रतो वामपाणिभिः ।
सिंहस्था नयनै रक्तवर्णैस्त्रिभिरभिज्ज्वला ॥
शूलेन महिषं भित्त्वा तिष्ठती परमेश्वरी ।
वामपादेन चाक्रम्य तत्र देवी जगन्मयी ॥
अष्टादशभुजा दुर्गा ध्यानम् ।
अष्टादशभुजा दुर्गा उग्रचण्ड स्वरूपा है ।
कल्पभेद महिषासुरमर्दिनि का महालक्ष्मी स्वरूपा भेद भी यही है ।
ध्यानम् ।
अक्षस्रक्परशुं गदेषुकुलिशं पद्मं धनुःकुण्डिकां दण्डं शक्तिमसिं च चर्म जलजं घण्टां सुराभाजनम् ॥। १॥
शूलं पाश सुदर्शने च दधतीं हस्तैः प्रसन्नाननां सेवे सैरिभमर्दिनीमिह महालक्ष्मी सरोजस्थिताम् ॥ २॥
अन्यच्च ।
ततो ध्यायेन्महालक्ष्मी महिषासुरमर्दिनीम् ।
समस्तदेवता तेजोजातां पद्मासन स्थिताम् ॥
अष्टादशभुजामक्षमालां पद्मं च शायकान् ।
खड्गं वज्रं गदां चक्रं दक्षहस्ते कमण्डलुम् ॥
खड्गं च दधतीं वामे शक्तिं च परशुं धनुः ।
चर्मदण्डौ सुरापात्रं घण्टां पाशं त्रिशूलकम् ॥
अष्टादशभुजा ध्यानम् ।
धम्मिल्लसंयतकचा विधोश्चाधोमुखीं कलाम् ।
केशान्ते तिलकस्योद्धे दधती सुमनोहरा ॥
मणिकुण्डल सन्धृष्टगण्डा मुकुटमण्डिता ।
सज्ज्योतिः कर्णपूराभ्यां कर्णावापूर्य सङ्गता ॥
ससुवर्णमणिमाणिक्य नागहार विराजिता ।
सदासुधिभिः पद्मैरम्लानैरति सुन्दरी ॥
मालां विभर्ति ग्रीवायां रत्नकेयूरधारिणी ।
मृणालायत वृत्तैस्तु बाहुभिः कोमलै शुभैः ॥
राजन्ती कञ्जुकोपेता पीनोन्नत पयोधरा ।
क्षीणमध्या पीतवस्त्रा त्रिवलोमध्यभूषिता ॥
अष्टादशभुजैका तु दक्षे मुण्डं च खेटकम् ।
आदर्शं तर्जनीं चाप ध्वजं डमरुकं चर्मं च ॥
पाशं वामे विभ्रती च शक्ति मुद्गर शूलकम् ।
वज्र खड्गाङ्कुश शरांश्चक्रं देवी शलाकया ॥
सिंहोस्योपरि तिष्ठन्ती व्याघ्रचर्मणि कौशिकी ।
विभ्रती रूपममतुलं ससुरासुर मोहनम् ॥
(अस्त्रों का क्रम पुरश्चर्यार्णव में अधूरा है अतः अस्त्रक्रम
अग्निपुराण में से दिया है ।)
वैकृति रहस्य में अस्त्रों का क्रम इस प्रकार से है ।
अक्षमाला च कमलं वाणोऽसि कुलिशं गदा ।
चक्रं त्रिशूलं परशुः शङ्खो घण्टा च पाशकः ॥
शक्तिर्दण्डश्चर्म चापं पानपात्रं कमण्डलुः ।
अलङ्कृतभुजामेभिरायुधैः कमलासनम् ॥
इसी तरह मध्यम चरित में १८ भुजा का ध्यान अलग है ।
इति कात्यायनीऋषिकृता कात्यायनीस्तुतिः समाप्ता ।
Found a Mistake or Error? Report it Now