महर्षी वाल्मिकींनी रचलेले संस्कृत रामायण रामचरितमानसचा आधार मानले जाते. गोस्वामींनी रामचरितमानसाची सात कांडांत विभागणी केली आहे. श्लोकांच्या संख्येनुसार बालकांड आणि किष्किंधकांड हे अनुक्रमे सर्वात मोठे आणि लहान आहेत. तुलसीदासजींनी रामचरितमानसमध्ये अवधीचे अलंकार अतिशय सुंदरपणे वापरले आहेत , विशेषतः अलंकार . प्रत्येक हिंदूची रामचरितमानसवर अनन्य श्रद्धा आहे आणि तो हिंदूंचा पवित्र ग्रंथ आहे.
भारतीय संस्कृतीत रामचरितमानसला विशेष स्थान आहे. रामचरितमानसची लोकप्रियता अतुलनीय आहे. उत्तर भारतात हे ‘ रामायण ‘ म्हणून अनेक लोक रोज वाचतात. शरद ऋतूमध्ये नवरात्री मध्ये याचे वाचन नऊ संपूर्ण दिवस केले जाते. मंगळवार आणि शनिवारी रामायणाचे वाचन, सुंदरकांडाचे पठण केले जाते. रामचरितमानसमध्ये गोस्वामींनी श्रीरामचंद्राच्या शुद्ध आणि ज्वलंत चरित्राचे वर्णन केले आहे.
रामचरितमानसचा के प्रमुख कांड
- बालकाण्ड
- अयोध्याकाण्ड
- अरण्यकाण्ड
- किष्किन्धाकाण्ड
- सुन्दरकाण्ड
- लंकाकाण्ड
- उत्तरकाण्ड