|| वटसावित्रीची कथा ||
विवाहित स्त्रियांमध्ये अत्यंत लोकप्रिय असलेल्या ज्येष्ठ कृष्ण अमावस्येच्या दिवशी येणाऱ्या सावित्री व्रताची कथा पुढीलप्रमाणे आहे: भद्रा देशात अश्वपती नावाचा एक राजा होता. भद्रा देशाचा राजा अश्वपती याला मूलबाळ नव्हते.
बाळाच्या जन्मासाठी त्यांनी मंत्रोच्चारांसह दररोज एक लाखाचा नैवेद्य दिला. हा क्रम अठरा वर्षे चालू राहिला. यानंतर सावित्री देवी प्रकट झाल्या आणि वरदान दिले की, हे राजा, तुला तेजस्वी कन्या होईल. सावित्री देवीच्या कृपेने जन्माला आल्याने तिचे नाव सावित्री ठेवण्यात आले.
मुलगी मोठी झाली आणि खूप सुंदर झाली. योग्य वर न मिळाल्याने सावित्रीचे वडील दुःखी झाले. त्याने स्वतः मुलीला वराच्या शोधासाठी पाठवले. सावित्री तपोवनात भटकू लागली. साल्वा देशाचा राजा द्युमात्सेन तेथे राहत होता, कारण त्याचे राज्य कोणीतरी हिसकावले होते. आपला मुलगा सत्यवान पाहून सावित्रीने त्याला आपला पती म्हणून निवडले.
हे ऋषिराज नारदांना कळल्यावर ते राजा अश्वपतीकडे गेले आणि म्हणाले, हे राजा ! काय करत आहात? सत्यवान सद्गुणी, धर्मनिष्ठ आणि बलवान देखील आहे, परंतु त्याचे आयुष्य खूपच कमी आहे, तो अल्पायुषी आहे. अवघ्या एका वर्षानंतर त्याचा मृत्यू होईल.
ऋषिराज नारदांचे म्हणणे ऐकून राजा अश्वपतीला खूप काळजी वाटली. सावित्रीने त्याला कारण विचारल्यावर राजा म्हणाला, कन्या, तू तुझा वर म्हणून निवडलेला राजकुमार अल्पायुषी आहे. दुसऱ्याला जीवनसाथी बनवावे.
त्यावर सावित्री म्हणाली की बाबा, आर्य मुली एकदाच पती निवडतात, राजा एकदाच आदेश देतो आणि पंडित एकदाच नवस करतात आणि कन्यादानही एकदाच केले जाते.
सावित्री हट्टी झाली आणि म्हणाली की ती फक्त सत्यवानाशीच लग्न करेल. राजा अश्वपतीने सावित्रीचा विवाह सत्यवानाशी केला.
सावित्री सासरच्या घरी पोहोचताच सासू-सासऱ्यांची सेवा करू लागली. वेळ निघून गेली. नारद मुनींनी सावित्रीला सत्यवानाच्या मृत्यूच्या दिवसाविषयी आधीच सांगितले होते. तो दिवस जसजसा जवळ येऊ लागला, तसतशी सावित्री अधीर होऊ लागली. त्यांनी तीन दिवस अगोदरच उपवास सुरू केला. नारद मुनींनी सांगितलेल्या निश्चित तिथीला पितरांची पूजा केली.
रोजच्या प्रमाणे सत्यवान लाकूड तोडायला जंगलात गेला आणि सावित्रीही त्याच्यासोबत गेली. जंगलात पोहोचल्यानंतर सत्यवान लाकूड तोडण्यासाठी झाडावर चढला. मग त्याला प्रचंड डोकेदुखी सुरू झाली, वेदनेने व्याकूळ झालेला सत्यवान झाडावरून खाली आला. सावित्रीला तिचे भविष्य समजले.
सत्यवानाचे डोके आपल्या मांडीवर ठेवून सावित्रीने सत्यवानाच्या डोक्याला हात लावला. तेवढ्यात यमराज तिथे येताना दिसले. यमराज सत्यवानाला बरोबर घेऊन जाऊ लागले. सावित्रीही त्याच्या मागे गेली.
यमराजांनी सावित्रीला समजावण्याचा प्रयत्न केला की हा भूमीचा नियम आहे. पण सावित्रीला ते मान्य नव्हते.
सावित्रीची पतीप्रती असलेली निष्ठा आणि भक्ती पाहून यमराज सावित्रीला म्हणाले की हे देवी, तू धन्य आहेस. तुम्ही माझ्याकडून कोणतेही वरदान मागू शकता.
१) सावित्री म्हणाली की माझी सासू आणि सासरे हे वनवासी आणि अंध आहेत, त्यांना दैवी प्रकाश द्या. असे होईल असे यमराज म्हणाले. आता परत जा. पण सावित्री पती सत्यवानाच्या मागे लागली. यमराज म्हणाले देवी तू परत जा. सावित्री म्हणाली, देवा, मला माझ्या पतीच्या मागे लागून काही अडचण नाही. माझ्या पतीचे पालन करणे हे माझे कर्तव्य आहे. हे ऐकून त्याने पुन्हा दुसरा वर मागायला सांगितले.
२) सावित्री म्हणाली, आमच्या सासरचे राज्य हिरावून घेतले आहे, ते आम्हाला परत मिळाले पाहिजे.
यमराजानेही सावित्रीला हे वरदान दिले आणि म्हणाले आता तू परत ये. पण सावित्री मागे चालत राहिली. यमराजांनी सावित्रीला तिसरे वरदान मागायला सांगितले.
3) यावर सावित्रीने 100 मुलांचे वरदान आणि सौभाग्य मागितले. यमराजानेही सावित्रीला हे वरदान दिले. सावित्रीने यमराजाला सांगितले की, हे भगवान, मी एक भक्त पत्नी आहे आणि तुम्ही मला कन्यादान केले आहे. हे ऐकून यमराजांना सत्यवानाचा प्राण त्याग करावा लागला. यमराज निघून गेले आणि सावित्री त्याच वटवृक्षाजवळ आली जिथे तिच्या पतीचा मृतदेह पडला होता.
सत्यवान पुन्हा जिवंत झाला आणि दोघेही आनंदाने त्यांच्या राज्याकडे निघाले. दोघेही घरी पोहोचले तेव्हा त्यांना दिसले की त्यांच्या पालकांना दिव्य प्रकाश प्राप्त झाला आहे. अशाप्रकारे सावित्री आणि सत्यवान दीर्घकाळ राज्याचे सुख उपभोगत राहिले.
त्यामुळे सावित्रीच्या भक्तीप्रमाणे आधी सासू-सासरे यांची नीट पूजा करून मगच इतर विधी सुरू करा. वट सावित्री व्रत पाळल्याने व ही कथा ऐकल्याने व्रत करणाऱ्याच्या वैवाहिक जीवनात किंवा जीवनसाथीच्या वयात कोणत्याही प्रकारचे संकट आले तर ते टळते.
|| पूजा पद्धत ||
- या शुभ दिवशी सकाळी लवकर उठून स्नान करावे.
- घराच्या मंदिरात दिवा लावावा.
- या शुभ दिवशी वटवृक्षाच्या पूजेला विशेष महत्त्व आहे.
- सावित्री आणि सत्यवानाच्या मूर्ती वटवृक्षाखाली ठेवाव्यात.
- यानंतर मूर्ती आणि झाडाला जल अर्पण करावे.
- यानंतर पूजेचे सर्व साहित्य अर्पण करावे.
- सात वेळा प्रदक्षिणा केल्यावर लाल कलव झाडाला बांधा.
- तसेच या दिवशी व्रताची कथा ऐकावी.
- या दिवशी जास्तीत जास्त देवाचे ध्यान करावे.
Found a Mistake or Error? Report it Now
