ऋषी पंचमी व्रताची कथा

|| ऋषीपंचमी व्रताची पद्धत ||

• ऋषीपंचमीच्या दिवशी सकाळी लवकर उठून स्नान करावे.
• यानंतर, घर आणि मंदिर पूर्णपणे स्वच्छ करा.
• यानंतर उदबत्ती, दिवा, फळे, फुले, तूप, पंचामृत इत्यादी पूजेचे साहित्य गोळा करून त्यावर लाल किंवा पिवळे कापड पसरवावे.
• पोस्टावर सप्तर्षींचे चित्र ठेवा.
• तुमची इच्छा असेल तर तुम्ही या दिवशी तुमच्या गुरूंचे चित्रही लावू शकता.
• आता त्यांना फळे, फुले, नैवेद्य वगैरे अर्पण करा आणि तुमच्या चुकांची माफी मागा.
• यानंतर आरती करून सर्वांना प्रसाद वाटप करावा.

|| ऋषी पंचमी व्रत कथा ||

विदर्भात उत्तंक नावाचा एक सद्गुणी ब्राह्मण देव राहत होता. त्यांची पत्नी अतिशय भक्त होती, तिचे नाव सुशीला होते. त्या ब्राह्मणाला एक मुलगा आणि एक मुलगी अशी दोन मुले होती. जेव्हा ती विवाहयोग्य झाली तेव्हा त्याने मुलीचे लग्न समान वंशाच्या वराशी केले. सुदैवाने काही दिवसांनी ती विधवा झाली. दु:खी ब्राह्मण जोडपे आपल्या मुलीसह गंगेच्या तीरावर एका झोपडीत राहू लागले.

एके दिवशी एक ब्राह्मण मुलगी झोपली असताना तिचे शरीर कीटकांनी भरले होते. मुलीने सर्व काही आईला सांगितले. आईने नवऱ्याला सर्व सांगितले आणि विचारले: प्राणनाथ! माझ्या संत कन्येच्या या आंदोलनाचे कारण काय?

उत्तंक जींना समाधीद्वारे ही घटना कळली आणि त्यांनी सांगितले: ही मुलगी तिच्या पूर्वीच्या जन्मातही ब्राह्मण होती. मासिक पाळी सुरू होताच तिने भांड्यांना हात लावला होता. या जन्मीही त्यांनी भाद्रपद शुक्ल पंचमीचे म्हणजे ऋषीपंचमीचे व्रत लोकांच्या आग्रहापुढे पाळले नाही. त्यामुळे त्याच्या शरीरात किडे आहेत.

मासिक पाळी येणारी स्त्री पहिल्या दिवशी चांडालिनी, दुसऱ्या दिवशी ब्रह्मघटिनी आणि तिसऱ्या दिवशी धुलाईसारखी अपवित्र असते, असे धर्मग्रंथ मानतात. चौथ्या दिवशी स्नान करून ती शुद्ध होते. तरीही त्याने शुद्ध मनाने ऋषीपंचमीचे व्रत पाळले तर त्याचे सर्व दुःख दूर होऊन पुढील जन्मात सौभाग्य प्राप्त होते.

वडिलांच्या परवानगीने मुलीने व्रत पाळले आणि ऋषीपंचमीची पूजा केली. व्रताच्या प्रभावामुळे ती सर्व दुःखांपासून मुक्त झाली. पुढच्या आयुष्यात त्यांना सौभाग्याबरोबरच अमर्याद आनंद मिळाला.

|| ऋषी पंचमी व्रत कथा 2 ||

एकदा पावसाळ्यात त्याची पत्नी शेतीच्या कामात गुंतलेली असताना तिला मासिक पाळी आली. तिला मासिक पाळी येत असल्याचे कळले, तरीही तिने घरातील कामे करणे सुरूच ठेवले. काही काळानंतर, स्त्री आणि पुरुष दोघेही आपापले जीवन जगून मरण पावले. जयश्री कुत्री बनली आणि मासिक पाळी येणाऱ्या महिलेच्या संपर्कात आल्याने सुमित्राला बैलाची योनी मिळाली, कारण मासिक पाळीच्या दोषाशिवाय या दोघांचा कोणताही गुन्हा नव्हता.

या कारणामुळे दोघांनाही त्यांच्या मागील जन्माचे सर्व तपशील आठवले. कुत्री आणि बैलाच्या रुपात दोघेही मुलगा सुचित्रासोबत त्याच शहरात राहू लागले. धार्मिक सुचित्रा आपल्या पाहुण्यांना पूर्ण आदराने वागवत असत. वडिलांच्या श्राद्धाच्या दिवशी त्यांनी आपल्या घरी ब्राह्मणांसाठी विविध प्रकारचे भोजन तयार केले.

त्यांची पत्नी काही कामानिमित्त स्वयंपाकघराबाहेर गेली असता, एका सापाने किचनच्या खीराच्या भांड्यात विष टाकून उलटी केली. कुत्रीच्या रूपातील सुचित्राची आई दुरूनच सगळं पाहत होती. त्याच्या मुलाची सून आल्यावर त्याने आपल्या मुलाला ब्राह्मण हत्येच्या पापापासून वाचवण्यासाठी त्या भांड्यात तोंड घातले. सुचित्राची पत्नी चंद्रावती हिला कुत्र्याचे हे कृत्य दिसले नाही आणि तिने चुलीतून जळत लाकूड काढले आणि कुत्रीला ठार केले.

बिचारी कुत्री मार खाऊन इकडे तिकडे पळू लागली. सुचित्राची सून त्या कुत्रीसोबत किचनमधला सर्व कचरा फेकून देत असे, पण रागाच्या भरात तिने तोही फेकून दिला. सर्व अन्नपदार्थ फेकून दिल्यावर, भांडी साफ करून, पुन्हा अन्न शिजवून ब्राह्मणांना खाऊ घातले.

रात्री भुकेने व्याकूळ झालेली ती कुत्री बैलाच्या रूपात राहणाऱ्या तिच्या पूर्वीच्या पतीकडे आली आणि म्हणाली, हे भगवान! आज मी भुकेने मरत आहे. माझा मुलगा मला रोज खायला द्यायचा, पण आज मला काहीच मिळाले नाही. अनेक ब्राह्मणांना जीवे मारण्याच्या भीतीने सापाचे विष असलेल्या खीरच्या भांड्याला स्पर्श करून खाण्यायोग्य बनवले गेले. या कारणावरून त्यांच्या सुनेने मला मारहाण केली आणि खायलाही दिले नाही.

तेव्हा बैल म्हणाला, हे सज्जन! तुझ्या पापांमुळे मीही या जगात पडलो आणि आज ओझं उचलताना माझी पाठ मोडली आहे. आज मीही दिवसभर शेत नांगरत राहिलो. आज माझ्या मुलाने मला जेवण दिले नाही आणि खूप मारले. मला असे त्रास देऊन त्यांनी हे श्राद्ध निष्फळ केले.

सुचित्रा आपल्या आई-वडिलांचे हे शब्द ऐकत होती, त्याच वेळी त्याने दोघांना पोटभर जेवू घातले आणि नंतर त्यांच्या दु:खाने दु:खी होऊन जंगलाच्या दिशेने निघाली. त्यांनी वनात जाऊन ऋषींना विचारले की, माझ्या आई-वडिलांना कोणत्या कर्मामुळे ही खालची अवस्था झाली आणि आता त्यांची सुटका कशी होईल? तेव्हा सर्वात्मा ऋषी म्हणाले, त्यांच्या उद्धारासाठी पत्नीसह ऋषीपंचमीचे व्रत करा आणि त्याचे फळ आई-वडिलांना द्या.

भाद्रपद महिन्यातील शुक्ल पंचमीला मुखशुद्धी करून दुपारी नदीच्या पवित्र पाण्यात स्नान करून नवीन रेशमी वस्त्रे परिधान करून अरुधंतीसह सप्तऋषींची पूजा करावी. हे ऐकून सुचित्रा आपल्या घरी परतली आणि पत्नीसह त्यांनी विधीप्रमाणे पूजा व्रत पाळले. त्याच्या या सद्गुणामुळे आई-वडील दोघेही प्राणीजातीपासून मुक्त झाले. म्हणून जी स्त्री ऋषीपंचमीचे व्रत भक्तिभावाने पाळते, ती सर्व ऐहिक सुख भोगून वैकुंठाला जाते.

Found a Mistake or Error? Report it Now